İspanyolca’da Vurgu – Aksan

İspanyolca’da Vurgu ve Aksan / El Acento en Español

İspanyolca’da aksanlı harfler (á, é, í, ó, ú) iki amaçla kullanılmaktadır. Bunlardan birincisi, kelimeler okunurken hangi hece üzerinde vurgu yapılması gerektiğinin bilinmesi; ikincisi ise, yazılışları aynı olan kelimelerin birbirinden ayrılmasını sağlamaktır.

KULLANIMI:

1- Eğer aksanlı harflerden biri kelime içerisinde kullanılmamışsa, vurgu;

  • (a, e, i, o, u) seslileri ile veya (n, s) sessizleri ile biten kelimelerde vurgu, sondan bir önceki hecededir.

Como (yerim/yiyorum) – [“KOO – mo” şeklinde okunur. Dinlemek için tıklayınız.]

Comen (yerler/yiyorlar)[“KOO – men” şeklinde okunur. Dinlemek için tıklayınız.]

  • (n, s) sessizleri dışında herhangi bir sessiz harf ile biten kelimelerde vurgu, son hecededir.

Comer (yemek {mastar}) – [“ko – MEER/MERR” şeklinde okunur. Dinlemek için tıklayınız.] (Mastar hâlindeki fiillerde vurgu her zaman son hecededir.)

Ciudad (şehir) – [“siu – DAAD” şeklinde okunur. Dinlemek için tıklayınız.]

2- Eğer aksanlı harflerden biri (á, é, í, ó, ú) kelime içinde kullanılmışsa, vurgu o hecededir:

Caminó (o yürüdü) – [“ka – mi – NOO” şeklinde okunur. Dinlemek için tıklayınız.]

Canción (şarkı) – [“kan – si – ONN/OON” şeklinde okunur. Dinlemek için tıklayınız.]

Propósito (amaç) – [“pro – POO – si – to” şeklinde okunur. Dinlemek için tıklayınız.]

Día (gün) – [“Dİİ – a” şeklinde okunur. Dinlemek için tıklayınız.] (Eğer bu kelimede aksanlı bir harf olmasaydı, tek hece gibi, “DİA / DYA” şeklinde vurgulanacaktı.)

Comió (o yedi) [“ko – mi – OO” şeklinde okunur. Dinlemek için tıklayınız.] (Eğer bu kelimede aksanlı bir harf olmasaydı, i ve o (veya u ve o’nun bir araya geldiği örnekler) tek hece olarak, “KOO – mio” şeklinde okunacaktı ve vurgu sondan bir önceki hecede olacaktı.)

3- Aynı şekilde yazılan kelimeleri birbirinden ayırmak için vurgu işaretleri (aksan) kullanılır;

  • Soru bildiren kelimeler yazılırken, eklerin yerini tutan diğer kelimelerle karışmaması için aksan kullanılır:
¿adónde? nereye? adonde .. -a, -e
¿cómo? nasıl? como nasıl.., ..gibi
¿cuál? hangi? cual ..-en, -diği
¿cuándo? ne zaman?
cuando .. -dığında
¿cuánto(s)? ne kadar? cuanto(s) .. kadar
¿dónde? nerede? donde ..-de, -da
¿qué? ne, nasıl? que .. -en, -diği
¿quién(es)? kim, kimi, kime? quien .. -en, -diği

Cuándo vamos? (Ne zaman gidiyoruz?)
Vamos cuando vengan. (Geldiklerinde gidiyoruz/Geldikleri zaman gidiyoruz.)

  • Yazılışı aynı, ancak anlamları farklı kelimeleri birbirinden ayırmak için aksan kullanılır:
vermek fiili emir kipi (dar) de -den, -dan
él o, ona, onu…
el eril artikel/belirteç olarak kullanılır
más daha fazla, en mas ama
beni, bana… mi benim
biliyorum (saber), olmak fiili emir kipi (ser) se kendisi, …
evet si eğer
çay te kendini, seni, …
sen tu senin
  • İşaret zamirleri olarak kullanılan kelimeler, sıfat olarak kullanılmadıkları durumlarda aksanlı harfler kullanılarak yazılırlar:
éste ésta éstos éstas bu (şey), bu (şeyler)
ése ésa ésos ésas o (şey), o (şeyler)
aquél aquélla aquéllos aquéllas o (şey, o (şeyler)
este esta estos estas bu, bunlar
ese esa esos esas o, onlar
aquel aquella aquellos aquellas o, onlar

Aquel ve ese aynı anlama gelmektedir; ancak aquel, daha uzaktaki şeyler hakkında konuşurken kullanılır.

İki tablodaki ifadelerin Türkçe’de daha rahat anlaşılması için örneği inceleyebiliriz:

No me gusta esta camisa, me gusta ésa. (Bu gömleği sevmedim, onu sevdim)
No me gusta esta camisa, me gusta esa camisa. (Bu gömleği sevmedim, o gömleği sevdim)

4- Diğer bazı özel durumlarda kullanılır;

  • Eğer zarf formuna dönüştürülen bir sıfat, hâlihazırda aksanlı bir harf içeriyorsa, aksanın yeri değiştirilmez. Bu özel durum dışında vurgu sondan bir önceki heceye kayacaktır (…. – MEEN/MENN – te, gibi)
fácil kolay fácilmente kolayca, kolaylıkla
rápido hızlı rápidamente hızla, hızlıca
  • Sólo ve solo
Sólo = solamente  =  sadece, yalnız (zarf)
solo  =  yalnız (sıfat)
  • Por qué ve porque
Por qué? (iki kelime ve aksanlı)  = neden (soru kelimesi)
porque (tek kelime ve aksansız)  = çünkü

Sayfayı paylaşarak konunun daha çok kişi tarafından görüntülenmesine yardımcı olabilirsiniz. Soru, görüş, düzeltmeler ve eklemeleri aşağıdaki yorum panelinden iletebilirsiniz.
 
GRM-011